چکیده
نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، در تلاش به منظور تبیین و بررسی ابعاد فقهی– حقوقی مقوله «حق بر سلامت» و «مسئولیت دولت» در شرایط بیماری همه‌گیر کرونا است. دولتها بر اساس تعهدات حقوق بشری خود در شرایط شیوع بیماری واگیردار، مسئول ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بوده و ارائه این خدمات، نه تنها محدود به شهروندان یک دولت نخواهد بود بلکه تعهد به همکاری‌های بین‌المللی به مثابه سازوکاری تکمیلی جهت توانمندسازی و بالابردن ظرفیت‌های جهانی در جهت مقابله با بیماری واگیردار، برای تمامی دولتها وجود خواهد داشت. از سوی دیگر، هرچند تعهدات دولتها در شرایط بحران کرونا، به شکل مطلوب اجرایی نشده و «حق بر سلامت همگانی» تحت تاثیر برخی رویکردهای ملی گرایانه قرارگرفته است، یافته‌های مقاله حاکی از آن است که نظام فقهی اسلام، از این قابلیت و ظرفیت برخوردار می‌باشد که متناسب با شرایط بحرانی و مستحدث و مبتنی بر قواعدی چون وجوب حفظ نفس ، حرمت اضرار به غیر ، لزوم دفع ضرر محتمل، قاعده تحذیر و قاعده ضرورت (اضطرار)، گزاره‌های شرعی عادی را تعلیق یا به نحو مقتضی تغییر دهد و بر حسب ضرورت، هنجارها و الزاماتی را تعیین و الزام‌آور نماید. از این رو می توان دستگاه فقاهت را در انتظام بخشی به بحرانهای اجتماعی، کارامد دانست و همزیستی و هم افزایی فقه و حقوق را در انطباق با شرایط اضطراری در دو ساحت ملی و بین المللی به فال نیک گرفت.
واژگان کلیدی:
کرونا، حق بر سلامت، مسئولیت دولت، فقه اسلامی، حقوق بشر، بیماری واگیردار